Yalova’da kaybolmaya yüz tutan dede mezarları ve yatırlar gün yüzüne çıkartılıyor

Yalova’da tarihi anlamda çok büyük öneme sahip bir çalışma hayata geçiriliyor. Yalova Üniversitesi Türk Dünyası Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü ve Ortak Dersler Bölümü öğretim görevlisi Dr. Cihan Yalvar, İl Özel İdaresi desteği ile ildeki yok olmaya yüz tutan dede mezarlarını ve yatırlarını gün yüzüne çıkartıyor. Bugüne kadar 26 adet dede mezarı ve yatırı tespit ettiklerini dile getiren Yalvar bunların birçoğunun çok az kişi tarafından bilindiğine dikkat çekti. Yapılan çalışma hakkında bilgiler veren Dr. Cihan Yalvar, “Yalova Köyleri Sözlü Tarihi Kitabı’nı hazırladık. 2022 senesinde İl Özel İdaresi’nin desteği ile bu kitabı bastık. Yazılı kaynaklarda her şeyi bulamayabiliyorsunuz. İnsanlar, özellikle de yaşlılar ise bildikleri ile ölüp gidebiliyorlar. Biz de bu anlayıştan yola çıkarak bu kitabı hazırladık. Köylerde gezerken, hemen hemen her köyde bir dede ve yatır mezarlarının olduğunu fark ettik. Hatta bu dede ve yatır mezarlarının çoğu günümüzde bilinmiyor ve yok olup gitmek üzere. Bu anlamda bir çalışma yapmaya başladık. Bu anlamda şu il genelinde toplamda 26 dede mezarı ve yatır tespit ettik. Bunların bazılarının mezarları yok olmamış ama bazılarında taş bile kalmamış. Mesela Termal ilçesinde Bineva Baba, Tavşanlı beldesinde Hasan dede, Çiftlikköy ilçesi Çukurköy’de Erenler dede, Gacık Köyünde Murat dere ve Şahin dede, Çınarcık ilçesinde Hasan Baba, Şenköy’de Yaren Baba, Kazımiye Köyünde Bektaş Baba ve birçok köyde daha toplamda 26 yatır ve mezar belirledik. Dede mezarı ve yatır olan her noktada mutlaka mezar başlarına bir meşe ağacı dikilmiş.” dedi.

“Dervişlerin liderinin Bineva Baba olduğunu düşünüyoruz”

Yalova ve köylerinde bulunan bu dervişlerin liderinin ise Osmanlı kaynaklarında da adı sıkça telaffuz edilen ve mezarı ise Termal ilçesinde tespit edilen Bineva Baba’nın olduğunu dile getiren Yalvar, “Yalova bölgesindeki dervişlerin liderinin Bineva Baba olduğunu düşünüyoruz. Bunu bize düşündüren şey ise Bineva Baba’nın sahip olduğu tahta kılıç. Zira tahta kılıç bir mertebenin ifadesi. Osmanlı Kaynaklarında Hoca Ahmet Yesevi’nin Hacı Bektaş-ı Veli’ye Anadolu’ya giderken bir tahta kılıç verdiği yer alır. Bu o tarihlerde büyük bir pirlik alameti olarak biliniyor. Bineva Baba’nın tasvirlerinde de elinde bir tahta kılıç olduğu tasvir ediliyor. O nedenle de bu bölgede Bineva Baba’nın diğer dervişlere liderlik ettiğini düşünüyoruz.” şeklinde konuştu.

Hikayeleri günümüze kadar ulaşmış

İldeki dervişlerin hikayelerinin de dilden dile ve nesilden nesile aktarılarak günümüze kadar ulaştığına dikkat çeken Türk Dünyası Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü ve Ortak Dersler Bölümü öğretim görevlisi Dr. Cihan Yalvar, “Köylerde anlatılan hikayeler de var. Mesela Tavşanlı beldesinde bulunan Hasan dedenin mezarının çevresinden bir tahta parçası bile alsanız gece rüyanızda size görünerek onu geriye getirmenizi istediği dile getiriliyor. Bunu yapınca da bir daha rüyanıza girmiyormuş. Bu oradaki yaşlı insanlar tarafından da anlatılagelen bir hikayeye dönüşmüş. Biz bu dede mezarları ve yatır mezarlarını yok olmadan tespit etmek ve yerlerini belirleyerek oralara İl Özel İdaresi ile birlikte birer mezar yapacağız. Burada tek amaç Yalova tarihine bir katkı sunmak, halk arasında söylene gelen ve kültürümüzde de yer etmiş şahsiyetlerin unutulmasını engellemektir. “ diye konuştu.