İhsan ne demek? Üsve-i hasene nedir?

Kullanıcılar arama motorlarında İhsan ve Üsve-i hasene kavramlarının ne anlama geldiğini araştırıyor. Kur’an-ı Kerim’de İhsan kelimesi ne anlamda kullanılır bu kavramın kimler için kullanıldığı merak edilen soruları arasında. Peki, İhsan ne demek? Kur’an-ı Kerim’de hangi anlamda kullanılır? Üsve-i hasene nedir? Ne anlamda ve kim için kullanılır? İşte detaylar…

İhsan ne demek?

İhsan kelimesinin sözlük anlamı “başkasına iyilik etmek, yaptığı işi güzel yapmak” şeklindedir. Ayrıca ihsanda bulunan kişiye de Muhsin denmektedir. Bir kişinin yaptığı işi ihsan düzeyinde yapabilmesi için hem o işi nasıl yapması gerektiğini bilmeli hem de yaptığı bu işi en iyi şekilde eyleme dökmesi gerekmektedir. Hz. Ali, “İnsanlar işlerini ihsanla yapmalarına göre değer kazanır” sözüyle bu durumu kastetmiştir. 

Öte yandan ahlak literatüründe ihsan’ın karşılığına bakacak olursak, iyiliklerde farz olan asgari ölçünün ötesine geçip isteyerek ve severek daha fazlasını yapmak” anlamına gelir. 

Râgıb el-İsfahânî’nin diğer İslâm âlimlerince de sık sık dile getirilen düşüncesine göre ihsan kavramı veya ihsanlı olmak adaletin üstünde bir derecedir; adalet borcunu vermek, alacağını almak, ihsan ise üstüne düşenden daha fazlasını vermek, alması gerekenden daha azını almaktır. Bu sebepledir ki adaleti gözetmek vâcip kabul edilirken, ihsanı gözetmek mendup ve müstehaptır.

Kur’an-i Kerim’de ise İhsan kavramı 70’i aşkın ayette masdar, isim ve fiil şeklinde kullanılmıştır. bu âyetlerin bir kısmında “başkasına iyilik etmek”, bir kısmında “yaptığı işi güzel yapmak” anlamında kullanılmıştır. Birçok ayette ise herhangi bir belirleme gözetilmeden mutlak anlamda kullanılmıştır.

Örnek verecek olursak, Bir âyet-i kerîmede, “İhsan ediniz, şüphe yok ki Allah Teâla muhsin olanları sever” buyurulmuştur. 

Üsve-i hasene nedir?

Üsve-i Hasene kavramı kutsal kitap Kuran-ı Kerim’de Allah’ın, Allah Resulü Hz. Muhammed (s.a.v.) için kullandığı bir sıfattır. Allah Resulü’nün kişiliğine dair bir özelliğini vurgulamak onu belirtmek için kullanılmıştır. Bu sıfat o kadar önemlidir ki Kuran-ı Kerim’de kullanılan bu sıfat ile sıfatın doğruluğu Allah tarafından tescil edilmiştir. 

Üsve-i Hasene birçok ayette geçmiştir. Bunlardan biride Ahzab suresidir. Ahzab Suresinin 21. Ayetinde Allah “Üsve-i Hasene” sıfatını kullanmıştır. Üsve-i Hasene’nin buradaki anlamı güzel örnektir. Allah Resulallah (s.a.v.)’i güzel örnek olduğu için bu yönünü vurgulamıştır. İnsanların içinde en alt kademedeki insandan en üst kademedeki insana kadar yani yeryüzündeki bütün insanlık için Allah Hz. Muhammed (s.a.v.)’i örnek insan olarak tanımlamıştır ve gönderilmiştir. 

Üsve-i Hasene; güzel örnek, rehber kişi, örnek olan kişi anlamına gelmektedir. Bu tanım Allah Resulü Hz. Muhammed (s.a.v.) için kullanılmak üzere Allah tarafından tescillenmiştir. 

Örnek verecek olursak, Hz. Muhammed (s.a.v.)’in kimseye haksızlık etmemesi ve kimsenin malına hiçbir şekilde göz dikmemesi bir Üsve-i Hasenedir.

Hilal Baldemir