Haziran ayının başından bu yana Türkiye’nin dört bir yanında sıcaklık rekorları kırılırken aşırı sıcaklar beraberinde orman yangınlarını da getiriyor. Haziran ayında şu ana kadar meydana gelen yangınlar geçen yıla göre 5 kat daha fazla. Yangınlarda toplam 2 bin 548 hektar alan zarar gördü.
Türkiye aşırı sıcak havanın etkisiyle her gün yeni bir yangın ile mücadele etmeye başladı. Haziran ayı sıcaklıkları rekor seviyeye çıkarken orman yangınlarını da beraberinde getiriyor.
Avrupa Birliği'nin (AB) Copernicus uyduizleme sistemiyle yapılan ölçümlere göre, dünya genelinde mart, nisan ve mayıs aylarının en sıcak aylar olmasının ardından, 2024 ilkbaharı tarihe "tüm zamanların en sıcak ilkbaharı" olarak geçti.
Türkiye genelinde mevsim normalleri üzerinde sıcaklıkla geçen kış ve ilkbahar aylarından sonra Haziran ayında da birçok şehirde hava sıcaklığı 40 derecenin üzerinde seyretti. Bazı şehirlerde tarihi rekor sıcaklıklar kaydedildi.
Bu yüksek sıcaklıklar yangın riskini artırırken aynı zamanda orman altı bitki örtüsünün daha erken kuruması alevlerin daha etkili olmasına neden oldu.
Orman Genel Müdürlüğünden alınan son yangın verilerine göre, Türkiye'de geçen yıl 1-21 Haziran döneminde 84 orman yangını meydana gelirken, bu yılın aynı döneminde yaklaşık 5 kat artışla 399 yangın kayıtlara geçti.
Geçen yıl bu dönemde yangınlardan 41 hektar alan zarar görürken, bu yıl ise 2 bin 548 hektar ormanlık alan zarar gördü.
1-21 Haziran döneminde 2023 yılında orman dışı 155 yerde yangın meydana geldi, bu yıl ise 551 orman dışı noktada yangın felaketi yaşandı.
Boğaziçi Üniversitesi İklim Değişikliği ve Politikaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Murat Türkeş, Türkiye'de özellikle Çanakkale'den başlayarak Adana yöresine kadar devam eden, yangın tehlikesinin ve sıklığının oldukça yüksek olduğu bir yangın coğrafyası bulunduğunu dile getirdi.
Yangınların normalde yılın en sıcak olduğu 10 Temmuz - 20 Ağustos arasında sıklaştığını belirten Türkeş, son dönemlerde yaşanan sıcak hava dalgasının mayıs ve eylülü de en sıcak dönemin içine alacak şekilde genişlediğini belirtti.
Prof. Dr. Türkeş, haziran ayında temmuz ve ağustos sıcaklıklarının görüldüğünü dile getirerek, "Bunlar insan kaynaklı iklim değişikliğinin, küresel ısınmanın giderek hızlandığını ve daha fazla etkili olduğunu bize gösteriyor." dedi.
Yüksek sıcaklığın orman yangınları açısından olumsuzluk oluşturduğuna ve tetiklediğine dikkati çeken Türkeş, şunları kaydetti:
"Giderek daha sıcak bir dünya, yağış rejiminin değişmesi, aynı şekilde giderek daha sıcak bir Türkiye, yazı kurak ve çok sıcak Akdeniz ikliminin egemen olduğu coğrafyanın genişleme eğilimi içinde olması, hava sıcaklıklarının giderek daha yüksek olması, ardışık sıcak hava dalgalarının sıklığının, süresinin, şiddetinin artması yaz kuraklığıyla da birleştiği zaman bütün bitki örtüsü, ormanlar, makiler, tarım alanları, meralar patlamaya hazır, büyük yangınlara elverişli yakıt deposu haline geliyor. Bugünlerde bu etkiyi haziranda görmeye başladık. Türkiye'de, yüksek yangın tehlikesini yaratan hava koşulları iklim değişikliğiyle birleştiğinde orman yangınları daha sık, daha büyük olma eğilimi içine giriyor."
Prof. Dr. Türkeş, son olarak orman yangınlarına karşı geleneksel kriz tabanlı yangın yönetiminden risk tabanlı proaktif ve bütüncül yangın yönetimi döngüsüne geçilmesinin öneminin altını çizdi.
Hilal Baldemir