Yılın ilk 6 ayı, bugüne dek yaşanan en sıcak 6 ay olarak kayıtlara geçerken Türkiye’de son 23 yılın en sıcak haziran ayı yaşandı. Uzmanlar, olağandışı hava olayı El Nino etkisinin sona ermesi ve La Nina etkisinin yavaş yavaş başlamasıyla birlikte 2024'ün ikinci yarısının, ilk yarısına kıyasla mevsim normallerinde olacağı görüşünde.
Yalnızca Türkiye’de değil dünyanın birçok yerinde son 1 yıldır rekor seviyede hava sıcaklıkları görülürken aşırı sıcaklardan dolayı birçok kişinin de ciddi sağlık sorunları yaşadığı ve hatta öldüğü kayıtlara geçiyor.
Avrupa Birliğine (AB) bağlı Copernicus İklim Değişikliği Servisi verilerine göre, geçen haziran ayında küresel ortalama sıcaklıklar 1991-2020 ortalamasının 0,67 derece, bir önceki en sıcak haziran olan 2023 Haziran ayının ise 0,14 derece üzerine çıkarak 16,66 derece olarak ölçüldü. Buna göre 2024 Haziran ayı insanlık tarihinin en sıcak haziran ayı olarak kayıtlara geçti.
Haziran ayı dâhil olmak üzere, üst üste 13 ay boyunca sıcaklık rekoru kırılırken son 12 ayın (Temmuz 2023-Haziran 2024) küresel ortalama sıcaklığı, 1991-2020 ortalamasının 0,76 derece, 1850-1900 sanayi öncesi ortalamasının ise 1,64 derece üzerinde ölçülerek kayda geçen en yüksek seviyeye ulaştı.
2024 yılının başından bu yana sıcaklık rekoru kırılan günler ve gelecek aylara dair sıcaklık tahminlerine ilişkin merak edilenleri yanıtlayan Boğaziçi Üniversitesi İklim Değişikliği ve Politikaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Levent Kurnaz, 2024 yılının başından itibaren rekor bir seviye olarak 182 günden 127'sinin en sıcak gün olarak kayıtlara geçtiğini belirtti.
Yılın ilk yarısının şimdiye dek dünyada yaşanan en sıcak 6 ay olduğunun altını çizen Kurnaz, "1970-2000 yılları ortalamasına göre 2024 yılının ilk 6 ayı 0,9 derece daha sıcaktı ve yaşadığımız son 13 ayın her biri en sıcak ay rekoru kırdı. İlk 6 ayları kıyasladığımızda bundan önceki rekor 2016 yılındaydı ve 2024, 2016 yılını da 0,19 derece aştı." dedi.
İklim değişikliği sebebiyle dünya ortalama sıcaklığının lineer şekilde değil, atmosferde meydana gelen pek çok olgudan dolayı beklenenden daha fazla ya da daha az arttığını belirten Kurnaz, hem bu durumu hem de Pasifik Okyanusu'nun El Nino hava olayı etkisiyle normalden daha fazla ısınmasını, son 13 ayda kırılan sıcaklık rekorlarının iki nedeni olarak açıkladı.
Etkisinin temmuz başı itibarıyla sona ereceği tahmin edilen El Nino'nun son 13 aydaki sıcaklık rekorlarıyla doğrudan bağlantılı olduğunu anlatan Kurnaz, şu değerlendirmelerde bulundu:
"İklim değişikliği hiç olmazsa El Nino dönemleri sıcak dönemler, La Nina dönemleri serin dönemler olarak algılanır. Ancak bu lafı söyleyemiyoruz çünkü sıcaklık artıyor sadece bazı dönemlerde çok daha fazla, bazı dönemlerde daha az. Temmuz başı itibarıyla El Nino etkisi bitti ve yavaş yavaş La Nina'ya geçiyoruz dolayısıyla bundan sonraki aylar, geçtiğimiz 13 ayın kırdığı rekorları devam ettirmeyecek. Bundan sonra yine sıcak zamanlar görecek olsak da 'rekor sıcaklık' lafını çok fazla kullanamayacağız."
Yılın geri kalan 5 buçuk aylık kısmında nadiren de olsa sıcaklık rekorlarıyla karşılaşılabileceğini sözlerine ekleyen Kurnaz, "Dünya ortalama sıcaklığının rekor kırma olasılığı artık çok azalıyor. Çünkü geçtiğimiz sene 3 Temmuz'da sıcaklık rekorları çıldırmaya başlamıştı. Bu sene 3 Temmuz'da öyle bir çıldırma yok. Dolayısıyla geçen senenin sıcaklıkları 3 Temmuz'dan itibaren bu senenin sıcaklıklarının üstünde gitmeye başladı. Bundan sonra bu sene boyunca böyle olacak. Hani belki arada sırada bir iki gün çok yüksek bir sıcaklık olabilir ama onun dışında genel yaklaşım olarak bir rekor beklemiyoruz." şeklinde konuştu.
2024 yılının tamamına ilişkin bir hava durumu tahmininde bulunulması için ise şu an çok erken olduğunu ifade eden Kurnaz, şunları söyledi:
"Bu soruyu şu anda bilim insanları tartışıyor. Yani bugün için ortaya çıkıp 'evet olur' ya da 'hayır olmaz' şeklinde cevap vermek mümkün değil. Senenin bundan sonrası nasıl gidecek ona bağlı. Çünkü geçtiğimiz senenin temmuzdan sonrası çok sıcaktı. Bu senenin de temmuza kadarki bölümü çok sıcaktı. Neredeyse tam 6 aylık sıcaklıklar karşılıklı savaşıyor. Bundan sonra eğer havalar gerçekten ciddi serinlerse o zaman 2024 ikinciliğe düşer ancak çok fazla serinlemeyecek olursa birinci olur. Hani yüzde 50 ihtimalle ikinci, yüzde 50 ihtimalle birinci diyebilirim."
Kurnaz, Türkiye'nin de içinde bulunduğu Akdeniz Havzası'nda yer alan ülkelerin iklim değişikliğinden kötü etkileneceğini, sıcaklıkların çöldekine yakın bir seviyeye geleceğini belirtirken yağışların ise ciddi miktarda azalarak kurak günlerin artacağını ve bu durumun da ani ve şiddetli yağışları artıracağı uyarısında bulundu.
Hilal Baldemir