Yalova halı dokumacılığına ilk adımı, Etnografya ve Kültür Araştırmacısı merhum Prof. Kenan Özbel'in çabalarıyla attı. Güneyköy ve Sugören'de açılan ilk tezgâhlarla başlayan bu girişim, şimdi merkeze bağlı Sugören Köyü'nde başarıyla devam etmektedir.
Yalova gerek tarihi güzellikleriyle gerekse de muhteşem doğasıyla ziyaretçilerinin beğenisini toplamaya devam ediyor. Aynı zamanda da geçmişten bu yana gelen başarılarıyla gündeme geliyor. Yalova pek çok konuda olduğu gibi, ipek halı dokumacılığı ve takıda da ünlü bir şehirdir. Yalova’da halı dokumacılığına ilk adım, Etnografya ve Kültür Araştırmacısı merhum Prof. Kenan Özbel'in çabaları ile atılmıştı. Güneyköy ve Sugören'de açılan ilk tezgâhlarla başlayan bu girişim günümüzde ise merkeze bağlı Sugören Köyü'nde başarıyla devam etmektedir.
İstanbul ve Avrupa'da çok sayıda alıcı tarafından ilgi gören halılar, özellikle Santimetreye atılan düğüm açısından İran halılarıyla yarışabilecek kalitede olarak tanımlanmaktadır. Orta Asya’da Pazırık Kurganı’ndan çıkan ve “dünyanın bilinen en eski halısı” olma özelliğini taşıyan Uygurlar’dan kalma bir model, Sugören’li hanımların yaptıkları halılardaki desenlerde hâlâ yaşatılmaya devam etmektedir.
Güneyköy’de uzun yıllardır devam eden gümüş ve boynuz işlemeciliği, günümüzde hala daha oldukça popülerdir. Bu zanaat, Kafkaslar’dan gelen köylülerin Orta Asya’daki boynuzdan süs eşyası yapma geleneklerini sürdürmesiyle başlamıştır. Sığır boynuzu etsel ve kemiksel dokulardan kaynatılarak ayrıştırıldıktan sonra kokudan dezenfekte edilerek 8 aylık bir süre içerisinde güneş görmeyen, hava alabilen bir yerde kurumaya bırakılır. İşlenecek şekle karar verildikten sonra kesilen kurumuş boynuzlar, sodalı su ve ateş destekli yumuşatma işleminden sonra lif kevhaların (mdf) arasında mengenelerde preslenir. Düzeltilmiş olan parça bir ay süreyle dinlenmeye alınır. Hazırlanan dokulardan şablon kullanılarak çeşitli takı ve tasarımlar hazırlanılarak kıl testereyle kesilir, mercan ve turkuaz gümüş ya da altın kakma uygulanarak ürün güzelleştirilir. Güneyköy’deki takılarda, dünyadaki ilk yerleşim yerlerinden olan Çatalhöyük’ten günümüze kadar gelmiş olan Anadolu motifleri takıya dönüştürülmekte ve Yalova’yı ziyaret edenlere güzel bir hediye seçeneği sunmaktadır.
Yalova'nın ipek halı dokumacılığı ve takı üretimi alanındaki bu geleneksel el sanatları, şehrin kültürel mirasını ve zenginliğini gelecek nesillere taşıyan önemli unsurlar olarak öne çıkıyor.
Murat Can Aytemur