İslam’ın Altın Çağı olarak adlandırılan 8. Yüzyıl ve 12. Yüzyıl arasındaki 400 yıllık dönemde İslam Dünyası’nda çok önemli ve değerli bilim insanları, filozoflar ve matematikçiler yetişmiştir. İslam Dünyası’nda yetişen bu değerli alimlerin ve bilim insanlarının kaleme aldığı birçok eser mevcuttur. Bu değerli eserler başta İspanyolca ve İtalyanca olmak üzere birçok Avrupa diline tercüme edilmiştir. Peki en önemli İslam matematikçileri kimlerdir? Eserleri nelerdir? Bu isimlerin matematiğe katkıları nelerdir? İşte merak edilen bu soruların cevabı…
Türk İslam Dünyası’nda birbirinden kıymetli ve önemli bilim insanları, filozoflar olduğu gibi çok önemli matematikçiler de vardır. İslam Dünyası’nda yetişen matematikçilerin kaleme aldıkları eserler günümüz matematiğinde bile yansıyan önemli katkılar sağlamış eserlerdir. Peki Türk İslam matematikçileri kimlerdir? Eserleri nelerdir? Bu isimlerin matematiğe katkıları nelerdir? İşte merak edilen soruların cevabı…
Ebu Abdullah Muhammed bin Musa el-Harezmi ya da bilinen adıyla Hârizmî, 780 yılında Harezm’de doğmuştur. Hârizmî matematik, coğrafya, astronomi ve trigonometri gibi çok önemli alanlarda çalışmıştır. Ünlü matematikçi araştırma yaptığı bu alanlarda 20’ye yakın eser yazmıştır. Ayrıca Hârizmî 0 rakamını bulan ve kullanan ilk kişidir, bu nedenle de oldukça önemli bir isimdir. Bir diğer önemli buluşu olan X bilinmeyenini de kullanan ilk kişidir Hârizmî. Yaşadığı döneme ışık tutan Cebir ve Karekök eserleri de oldukça önemlidir.
Hârizmî’nin Matematik ile ilgili eserleri
El- Kitab’ul Muhtasar fi’l Hesab’il Cebri ve’l Mukabele Kitab al-Muhtasar fil Hisab el-Hind El-MesahatEbu Reyhan Muhammed bin Ahmed el-Birûnî ya da bilinen adıyla Bîrûnî. Fars kökenli olduğu bilinen ama bazı kaynaklarda da Türk olduğu iddia edilen çok kıymetli bir İslam bilginidir. Türk İslam dünyası için oldukça önemli bir bilim insanı olan Bîrûnî, fizik, tıp, matematik, astronomi, trigonometri, coğrafya, jeodezi, farmakoloji, jeoloji, filoloji, din gibi birçok alanda çalışmalar yapmıştır ve bu çalışmalarla ilgili eserler kaleme almıştır. El-Biruni, aynı zamanda astronomi ve coğrafya ölçümleri için birçok alet geliştirmesiyle de adından söz ettirmiştir. Kaleme aldığı El-Kanunü’l-Mesudi kitabı ile ayrıntılı bir matematiksel coğrafya çalışması sunmuştur.
El-Bîrûnî en önemli eserleri
El-Âsâr’il-Bâkiye an’il-Kurûni’i-Hâli-ye El-Kanûn’ül-Mes’ûdî Kitâb’üt-Tahkîk Mâ li’l-Hind Tahdîd’ü Nihâyeti’l-Emâkin li Tas-hîh-i Mesâfet’il-Mesâkin Kitâbü’l-Cemâhir fî Mâ’rifet-i Cevâ-hir Kitâbü’t-Tefhîm fî Evâili Sıbaâti’t-Tencîm Kitâbü’s-Saydele fî TıpGıyaseddin Ebu'l-Feth Ömer ibni İbrahim Nişaburi ya da yaygın olarak bilinen adıyla Ömer Hayyam yaşadığı dönemde İbn-i Sina’dan sonra Doğuda yetişmiş en büyük bilim insanı olarak kabul ediliyordu. Birçok alanda çalışmalar yapan Ömer Hayyam oldukça önemli eserler de kaleme almıştır. Ömer Hayyam o kadar önemli bir bilim insanıydı ki devlet yönetimi konusunda kendisine danışılır fikirleri alınırdı. Ömer Hayyam, fizik, metafizik, matematik, cebir, astronomi ve şiir alanlarında oldukça önemli eserler kaleme almıştır.
Ömer Hayyam’ın bazı eserleri
Ziyc-i Melikşahi Kitabün fi’l Burhan ül Sıhhat-ı Turuk ül Hind Risaletün fi Berahin İl Cebr ve Mukabele Müşkilat’ül Hisab İlm-i Külliyat Nevruzname Risaletün fil İhtiyal li Marifet Risaletün fi Şerhi ma Eşkele min Musaderat Risaletün fi VücudUluğ Bey unvanı Timurlular’daki “emîr-i kebîr”in Türkçe karşılığıdır. Babası Timur’un küçük oğlu Şahruh’tur. 11 yıl boyunca sarayda farklı alanlarda eğitim gören Uluğ Bey birçok alanda kendini geliştirme imkanı bulmuştur. Öncelikli olarak geleneksel dinî ilimler, ardından mantık, matematik ve astronomi alanlarında eğitim görmüştür. Uluğ Bey matematikçi, astronom, edip ve şair olmasının yanı sıra Kur’ân-ı Kerîm’i yedi kıraat üzere okuyacak kadar kıraat ilmine hakimdi.
Uluğ Bey en önemli eserleri
Zîc-i Uluġ Bey Zîc-i Gürgânî Zîc-i Ḫâḳānî Zîc-i Cedîd-i SulṭânîHilal baldemir