İsrail’in Gazze’deki bombardımanı gün geçtikçe şiddetini artırırken bilanço giderek büyüyor. Dünya çapında sivil ölümlerine tepkilerde artmaya devam ediyor. Bazı ülkeler İsrail’i kınayıp protestolar düzenlerken bazı ülkeler ise İsrail’e açık destek veriyor. İsrail’e ilk günden bu yana desteğini açıklayan ve askeri yardım yapan ülke ise ABD oluyor. Hatta senatoda alınan son karara göre ABD, İsrail’e hem maddi olarak hem de teçhizat desteği olarak ciddi yardımlar yapacak. Bu durumdan kınayan ve tepki gösteren vatandaşlar hem İsrail’in hem de Amerika’nın ürünlerini markalarını satın almamaya ve boykot etmeye devam ediyor. Peki, Doritos Lays Ruffles İsrail malı mı? İsrail’e mi ait? Doritos Lays Ruffles nerenin malı? Doritos Lays Ruffles hangi ülkenin markası? Nerede üretiliyor? İşte bu soruların cevabı…
İnsanlar bu boykot hareketleri sayesinde sadece vicdani bir rahatlama yaşamıyor bununla birlikte bu kişiler İsrail’e ve destekçisi ABD’ye daha fazla para kazandırmamak için tüm markalarını araştırıyor. Öte yandan İsrail’e ait olup olmadığı en çok merak edilen markalar arasında cips ürünleri Doritos Lays Ruffles yer alıyor. Ayrıca Türkiye başta olmak üzere dünyanın birçok yerinde İsrail’i boykot için her yerden çağrılar yapılıyor. Bu kapsamda vatandaşlar İsrail’e ait ürünleri ve markaları her yerde paylaşarak bunların alınamaması için çağrılarda bulunuyor. Ayrıca Amerika Birleşik Devletleri markaları ve ürünleri de boykot ediliyor. İsrail’in bütün dünyada ticari anlamda birçok faaliyeti devam ederken bu boykotlar sivil vatandaşların hem ülke yöneticilerine bir uyarısı olurken hem de bir nebze olsun vicdani rahatlama yaşamasını sağlıyor.
Hangi ürünlerin ve markaların İsrail’e ait olduğuyla ilgili akıllarda birçok soru işareti bulunurken vatandaşlar en çok merak ettikleri markaları tek tek araştırıyor. Bu kapsamda en çok araştırılan markaların başında Türkiye’de her markette, bakkalda, büfede bulunan Fritolay şirketine ait ürünler olan Doritos, Lays, Ruffles yer alıyor.
Frito-Lay markası 1930'lu yılların başında The Frito Company ve H.W.Lay & Company adlı birbirinden bağımsız iki şirketin birleşmesiyle kuruldu. Birleşen iki şirket 1961 yılında iki şirketin isimlerinden oluşan Frito-Lay, inc. adını aldı. 1964'te ise Frito-Lay, PepsiCo şirketi ile birleşme kararı aldı. Bu birleşmeyle bu markalar PepsiCo, inc. çatısı altında toplandı. Frito-Lay günümüzde hâlen PepsiCo, inc firmasının öz iştiraklerinden birisidir. PepsiCo şirketi Amerika Birleşik Devletleri'nde pazarın yüzde 40'ına sahiptir. Küresel pazarda ise bu pay yüzde 30 seviyesindedir. Bununla birlikte Frito-Lay, küresel çapta PepsiCo'nun toplam satışlarının yüzde 31'ini oluşturmaktadır. Bu sayı oldukça büyük bir sayıdır ve firmanın ürünlerinin ne kadar geniş çaplı satış yaptığını göstermektedir.
Frito-Lay markası çatısı altında bulunan Doritos, Ruffles ve Lays markaları bilinenin aksine İsrail’e ait bir marka değildir. Frito-Lay ilk olarak 1932'de San Antonio'da bulunan Highland Confectionary şirketinde yönetici olarak çalışan Charles Elmar Doolin tarafından 100 dolarlık bir manuel patates doğrayıcısı ile başlatılan bir girişimdir. O dönelerde Frito Company olarak hayal edilen markanın üretim yeri sadece Doolin’in annesinin mutfağıydı. Doolin, kardeşi ve annesi günde yaklaşık 10 pound kazanacak kadar bir mısır cipsi üretimi gerçekleştirebiliyordu.
Hilal Baldemir