Okyanuslar dünyamızın yüzde 70’ini kaplayan ve ekolojik dengenin en büyük unsurlarındandır. Okyanusların derinliği ortalama olarak 3.7 km derinliği bulmaktadır. Astronomi ve uzay bilimi dünyamıza daha uzak bir bilim olsa da bu alana okyanuslara olduğumuzdan daha hakimiz. Okyanuslar hakkında gezegenlerden, aydan ve güneşten daha az şey biliyoruz. Okyanuslarda yaşayan binlerce canlıdan kaç tanesini biliyoruz? Peki, bugüne kadar okyanusların yüzde kaçı keşfedildi? İşte merak edilen soruların cevabı…
İnsanlar yüz yıllardır dünyayı neredeyse karış karış keşfettiler, yeni coğrafi keşifler yaptılar. Dünyamız yetmedi galaksimizi keşfettik yeni gezegenler bulduk yeni yıldızlar keşfettik. Uzaya gittik, uzaya uydular, robotlar gönderdik. Mars’ın yüzeyini keşfettik birçok bilgi edindik. Peki ya okyanuslarımız onlar hakkında ne biliyoruz? Bugüne kadar okyanusların yüzde kaçı keşfedildi? Bu sorunun net bir cevabı var mı gelin görelim…
Dünyamızın yaklaşık yüzde 70’ini oluşturan okyanusların neredeyse yüzde 80’ini henüz keşfedilmemiştir. İnsanlar dünyada var olmaya başladıkları günden bu yana keşfetmeye ve gelişmeye her zaman devam etmiştir. Öyle ki yeni galaksiler yeni gezegenler bile keşfedilmiştir. Hatta neredeyse 11 km derinliği ile Dünya’nın en derin yeri olan Mariana Çukuru’na bile dalarak büyük bir keşif gerçekleştirilmiştir.
Dünyadaki neredeyse her şey hakkında bu kadar çok şey bilinirken hakkında en az bilgi sahibi olduğumuz şey okyanuslarımızdır. İnsanlık bugüne kadar deniz tabanında o kadar çok petrol kuyusu açmıştır ve internet için kıtalar arasında binlerce km’lik sualtı kablosu döşemiştir fakat yine de okyanuslar hakkında minimum düzeyde bilgi sahibidir.
Okyanusu keşfetmenin önündeki en büyük engellerden biri yetersiz teknoloji olurken diğeri de yüksek maliyetlerdir. Günümüz teknolojisinde derin deniz ve okyanus keşfi için tasarlanan robotlar, söz konusu olan derinliğin yüksek basınca dayanmak için yetersizdir. Bu robotları saatler boyu binlerce bakım gerektirmeksizin işletmek ve deniz suyunun korozif etkilerine karşı koyabilmek neredeyse imkansızdır.
Deneyimlemelere göre okyanus yüzeyinin 3 üzerindeki basıncı, 300 kat daha fazladır. Okyanusun bilinen en derin kısmında, yani yüzeyin yaklaşık 36.000 fit altında, mevcut olan basınç okyanus yüzeyindeki basınçtan 1000 kat daha fazladır. Okyanus altında araştırma yapmak için tasarlanacak cihazların bu basınca dayanabilecek cihazlar olması gerekmektedir. Ayrıca insanların araştırma yapabilmesi için tasarlanan denizaltıların insan vücudunun dayanabileceği düzeyde bir iç basıncı koruma kapasitesine sahip olmak zorundadır.
Keşif yapacak kişilerin kullanacağı dalgıçlar iç basıncı kontrol edebilmek için basınçlı gövdeler kullanır. Aynı zamanda bu gövdelerin dalgıçların ağırlığının üçte biri kadar olabilir bu durumda makinenin yetenekleri de sınırlanmış olabilir. Yani günümüzde okyanusların derinliklerindeki yoğun basınç insanların uçurumu keşfetmesinin önünde büyük bir engeldir.
Dünyanın son sınırı için gökyüzü gösterilmektedir fakat asıl keşfedilmemiş olan asıl uzay okyanuslarımızdır. Öyle ki ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi’nin (NOAA) okyanuslarla ilgili oluşturduğu raporuna göre okyanus tabanının yüzde 95’ini henüz keşfetmemiş bulunuyoruz. Okyanusların yalnızca yüzde 5’inin keşfedildiği bilgisi bu rapora dayanmaktadır.
Okyanuslarla ilgili ne kadar az bilgi sahibi olduğumuzu şuradan anlayabilirsiniz bugün elimizde bulunan verilere göre Mars yüzeyi hakkında okyanuslardan daha fazla bilgiye sahibiz.
Okyanus tabanında kalın bir kaya tabakası bulunmaktadır fakat bu kaya normal yapıda sıradan bir kaya değildir. Denizlerin dibinde mikropların yaşadığı keşfedilmiştir. 2015 yılında, jeologlar büyük bir adım atarak Japonya açıklarına giderek okyanusun dibinde 2,5 km derinlikte bir sondaj kuyusu açmayı başardılar ve o derinlikte yerkabuğunda yaşayan bakteriler keşfettiler.
Okyanus tabanında canlılık belirtisi yüzeydeki kadar fazla değil elbette, fakat kalın tortulların içinde santimetreküpte 10 ila 10 bin arası mikroorganizma yaşadığı keşfedildi. Okyanusların 2,5 km derinliğinde yüksek basınca ve yoğun sıcaklığa rağmen bazı mikrop türleri kayaların içinde kendine yaşam alanı oluşturmuş gibi görünüyor.
Bu mikroplar dünyanın geçmişi ve bugünü için oldukça önemlidir çünkü okyanusun tabanındaki mikropları inceleyerek Dünyamız ‘da çok eskiden yaşamış ve soyu tükenmiş olan canlıların evrimini ortaya çıkarabiliriz.
Hilal Baldemir